Upadłość konsumencka okiem syndyka. Komentarz praktyczny 2025

Po co istnieje upadłość konsumencka?

Głównym celem postępowania jest rozwiązanie problemu zadłużenia, a nie wszystkich problemów finansowych dłużnika. To szansa dla tych, którzy: mogliby oficjalnie pracować, ale przez egzekucje działają w szarej strefie, lub są trwale nieaktywni zawodowo (emeryci, osoby chore, opiekunowie) i nie mogą swobodnie funkcjonować przez zajęcia komornicze. Upadłość konsumencka nie daje majątku, dochodu ani komfortu życia – ale daje czas, porządek i możliwość wyjścia z błędnego koła długów.

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Wniosek może złożyć każda osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej (albo zakończyła ją prawidłowo), i jest niewypłacalna, czyli nie ma środków na regulowanie swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Trzymiesięczna zaległość to jedynie domniemanie ustawowe (art. 11 ust. 1a p.u.), które ułatwia ocenę, ale nie zastępuje faktycznego badania sytuacji.

Dwa tryby postępowania: uproszczony i komisarski

Postępowania konsumenckie prowadzi się dziś w dwóch trybach:
Tryb uproszczony: domyślny w sprawach konsumenckich, nie sporządza się listy wierzytelności – nigdy, projekt planu spłaty sporządza syndyk, sąd opiera się na ustaleniach syndyka i stanowiskach wierzycieli.
Tryb ogólny (komisarski): stosowany w sprawach bardziej złożonych, sąd nadzoruje przebieg postępowania aktywnie, syndyk nie sporządza projektu planu spłaty – wniosek składa upadły po zakończeniu likwidacji, sąd ustala plan na podstawie wniosku upadłego i stanowisk uczestników.

Etapy postępowania
W trybie ogólnym (komisarskim), po zakończeniu likwidacji majątku, to upadły składa wniosek o ustalenie planu spłaty. Zgodnie z art. 370a ust. 6 ustawy Prawo upadłościowe, sąd może zażądać od syndyka przedstawienia opisu przyczyn niewypłacalności.

1. Złożenie wniosku: do sądu rejonowego – wydział upadłościowy. Opłata sądowa: 30 zł.
2. Ogłoszenie upadłości: sąd stwierdza niewypłacalność i wyznacza syndyka.
3. Postępowanie upadłościowe: syndyk ustala majątek, dokonuje jego likwidacji (jeśli występuje), ustala przyczyny niewypłacalności (art. 491⁸ p.u.), sąd ustala także wynagrodzenie syndyka.

Ustalenie planu spłaty lub umorzenie zobowiązań

W trybie uproszczonym: projekt planu spłaty sporządza syndyk, sąd analizuje możliwości płatnicze i koszty utrzymania. Plan może trwać do 36 miesięcy, a przy winie do 84 miesięcy.
W trybie komisarskim: syndyk nie składa projektu, po zakończeniu postępowania upadły sam wnosi o ustalenie planu. Sąd decyduje na podstawie tego wniosku i stanowisk wierzycieli.

Na czym polega plan spłaty?

Plan określa raty, czas trwania i zakres umorzenia. Uwzględnia możliwości zarobkowe, koszty utrzymania i przyczyny niewypłacalności.

Kiedy plan spłaty nie jest ustalany?

Gdy upadły działał w złej wierze: trwonienie majątku, pokrzywdzenie wierzycieli, fikcyjne zadłużenie.

Umorzenie zobowiązań – warianty

1. Po wykonaniu planu spłaty.
2. Bez planu – przy trwałej niezdolności do spłaty.
3. Warunkowe umorzenie – z możliwością wznowienia w ciągu 5 lat.

Jakie zobowiązania nie są umarzane?

Alimenty, grzywny, szkody z przestępstw, zobowiązania zatajone, roszczenia o wydanie rzeczy wyłączonych z masy upadłości.

Koszty postępowania

Opłata sądowa 30 zł. Koszty pokrywane z majątku lub tymczasowo przez Skarb Państwa. Pomoc prawna na koszt upadłego – chyba że przyznano pełnomocnika z urzędu.

Podsumowanie

Upadłość konsumencka to narzędzie do uczciwego uporządkowania sytuacji zadłużeniowej. Daje realną szansę na nowy początek – ale wymaga odpowiedzialności i świadomości obowiązków.